ОБЛЫСТЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ БАСҚАРМАСЫ АРДАГЕРЛЕРІН ҚҰРМЕТТЕДІ
Қызылорда облысының денсаулық сақтау басқармасы және денсаулық сақтау саласы кәсіподағы, ардагерлер кеңесінің ұйымдастырумен Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 70 жылдығына арналып, саланың 120 соғыс және еңбек ардагерлерін құрметтеген салтанатты шара өтті.
Салтанатты шараға орай госпиталь құрылды және театрландырылған көрініс өтті. Себебі, 1941-45 жылдары қызылорда облысында Арал, қазалы, Қармақшы, қызылорда, жаңақорғанда госпиталдер болған. Ең бастысы біздің облысымыз темір жол бойында орналасқандықтан тиімді болған. Төменде, жерлесіміз Оразбақов Айтжан Жұмабайұлының жазбаларынан үзінді.
1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы туралы
- 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына Дүние жүзі бойынша -72 мемлекет, әлем халықтарының 80 пайызы қатысты.
- 110 миллион адам қатысып, 60-65 миллион адам опат болған, 27 миллионы ұрыс даласында
- Соғыс жылдарында госпиталдарда 700 мың медицина қызметкерлері, 280 мың дәрігер, 11 мың фармацевт, 57 мың фельдшер болды.
- Қызылорда да Қырым медициналық институтын қосқанда 5 мыңнан аса дәрігер, 17389 фельдшер оқуын бітіріп, майданға аттанды.
МАЙДАН ДАЛАСЫНДА
- 1941 жылы 427 дәрігер, 611 фельдшер қаза тапты
- 1941 жылы 1273 дәрігер, 1776 фельдшер іс-түзсіз кетті
- 117 госпиталь жау қолында қалды
- 14 госпиталі із-түзсіз жоғалып кетті;
- 200 мың дәрігер, 500 мың орта буын қызметкері -6000 эвакогоспиталдерде қызмет көрсетті.
- Ұрыс даласынан 15 жаралыны «Ерлігі үшін» медалімен , 25 жаралыны «Әскери Қызыл ту», 80 жаралыны қаруымен алып шықса «Ленин» орденімен марапатталды
- 47 медицина қызметкері Совет Одағының батыры атанды
- 18 медиицна қызметкері «Даңқ»орденінің иегері
- 115 мың әскери медиицна қызметкерлері, 30 мың денсаулық мекемелері орден-медалдермен марапатталған
- Соғысқа қатысқан мемлекеттер арасында 22 326 905 жаралылар мен ауруларға көмек берілген.
- Госпиталдерге түскендердің 76,9 пайызы қайта майданға жіберілген.
- 5,5 миллион адам қан(донор) тапсырған
- 1941 жылы 10 қазанда Халық комиссарының орынбасары С.И.Миловидов басқарған эвакогоспиталдер бас басқармасы құрылса, Қызылорда да эвакогоспиталдер басқармасы құрылды.
- Облыстық партия комитетінің шешімімен Жаңақорғандағы 3980 госпиталіне, қаладағы 3978, 3979 госпиталдері жөндеуден өтті
- Қазақстан бойынша 6400 орын эвакогоспиталь болса, кейін тағы 5800 адамға орын дайындалды.
- Қызылорда қаласында №3978, №3979, №229, емдеу госпиталдарында Қырым медициналық институтының профессорлары жұмыс істеген. №1581, №2061, №2103 Арал, Қазалы, №3980 Жаңақорған аудандарында бір-бірден госпиталь болса, Қармақшы ауданында 3 емдеу госпиталі боды. Оның біреуі психоневрологиялық аурухана базасы болып жасақталды
- Қызылорданың педучелищесі Қазалыға қосылып, ғимараты 250 орындық госпиталға;
- Сырдарияның аудандық атқару комитеті КАз-Риске көшіріліп, ғимараты100 орындық;
- Сауда техникумы базасында 300 орындық;
- Мальков көшесіндегі №6 мектеп, Сталин атындағы 7 мекпетке біріктіріліп, орнында 300 орындық;
- Қазіргі «Жібек жолы» сауда орнына қарама –қарсы жерде қалалық емхана болған, 557 жауынгер емделген
- Қорқыт Ата Университетінің №1 оқу ғимаратына қарсы жерде тағы бір госпиталь орналасқан;
- Жаңақорғандағы госпиталь базасы кейін (емдік батпағының нәтижесінде) ауруларды «қалпына келтірумен» (реабилитация)айналысып, кейін санаторий қалыптасты;
- Жаңа –Қазалыда 300 орындық госпиталдер ашылды.
- Қызылордаға көшкен Қырым медиицналық институтында 21 профессор және толық құрамдағы оқытушылары мен 530 студенті болды.
- 200 студентті Қызылордадан қабылдап, 4 жыл оқу жылында 800 студентті шығарды.
- Институт емдеу-хирургиялық госпиталі ретінде де көмектесті.
- Жаралыларды емдеуге арналған дәрі-дәрмектер Қазақстанда шығарылды, Қызылорда, Алматы, Орал ет комбинаттарында витаминдар (гемотаген) шығарылды;
- Жаңақорғандағы №3980 госпиталі жаралыларды емдеп қана қоймай кейін сауықтырумен айналысты. Мысылы, 1942 жылдың 1 қаңтарынан-1 қыркүйекке дейін 796 хирургиялық ем алған жауынгерлерді балшықпен емдеп, 188 ғана госпиталде қалған. Олардың 30 пайызы қайтадан әскерге алынды.
- Соғыс жылдарында Қызылорда да госпиталге түскен 55,5 пайызы қайтадан әскерге алынған.
- Соғыс біткенен кейін Қызылорда облысындағы госпиталдер қайта көшіп, тек Жаңақорған санаторий статусын алып қалды;
- Соғыс кезінде мүгедек болып қалған солдаттарды ювилер, санақшы, шаштараз, мұғалім, монтер, киномонтер, музыкант т.б мамандықтарға қайта оқытып, мамандық алып беріп, жұмысқа орналастыру қатаң қолға алынды;
- 1942-45 жылдары Қазақстанда 83359 соғыс мүгедегінің 28483 мамандық алса, 4176 басшылық қызметке орналасқан.
КАЛИ КЕҢЕСБАЙ СМАҒҮЛҰЛЫ - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Қали Кеңесбай Смағұлұлы- Медициналық техникумін бітірісімен 1941 жылы соғысқа шақырылып, «Батыр қала» Мәскеуді қорғауға, Белоруссияны, Польшаны босатуға, Кенингсберг, Берлинді алудағы ерліктері жеткілікті.
Соғыста атқарған адал қызметтерінің және ержүрек батырлығының куәсі І-ші, ІІ-ші «Қызыл жұлдыз» ордендері, «Жауынгерлік Еңбек үшін» («За боевые заслуги») медальдары, екінші дәрежелі Ұлы Отан Соғысының ордені куә.
Кали Кеңесбай Смағұлұлы үшін 15 жыл Литваның, Түркменістанның Мемлекеттік қауіпсіздік әскери бөлімдерде қызмет етті. Соғыстан соңғы бейбітшілік жылдарында «Қызыл крест және қызыл жарты-ай» қоғамында қызмет етті, 1964ж-1984ж Облыстық денсаулық сақтау қызметкерлері кәсіподақ ұйымының төрағасы.
Қажырлы еңбегі үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Советінің, ВЦСПСтың мақтау грамоталарымен марапатталды, СССР денсаулық сақтау ісінің үздігі, Қызылорда қаласының «Құрметті азаматы».
Қазақстан егеменділік алғаннан кейін: Президенттін Алғыс хатымен, «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды.
ӘУЕСБАЕВ ЛЕПЕС - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Әуесбаев Лепес - 1941 жылы 169 – шы Орал дербес гвардиялық саперлік батальонға келіп түседі. Төрт жылға созылған майдан жолында Лепес ата Украина, Беларусь, Чехословакия, Польша жерлерін басып өтіп, соғысты Кеньсбергте аяқтаған. Кәукей ауылындағы ауылдық ауруханада, шаруашылық меңгерушісі болып, 1981 жылы зейнет демалысына шығады. Майданда көрсеткен ерлігі үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен, біршама медалдармен , еңбегінің нәтижесінде «Еңбек ардагері» медалымен марапатталады. Қазіргі таңда 8 бала тәрбиелеп, немере, шөбере сүйіп отырған майдангер.
КОЛЕСНИК ЛЮБОВЬ СЕРГЕЕВНА - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Колесник Любовь Сергеевна – 1944 жылы І Беларусс майданында маршал Жуков армиясы қатарында медбике болып, жаралыларды емдеген. 1945 жылы Жеңісті қарсы алып, Қызылордаға келіп Теміржол емханасына фельдшер болып орналасады. ІІ дәрежелі «Отан соғысы» медалі, «за Победу над Германии» медалі, «Жеңістің 20-70 жылдығы арасындағы » медалдері, 2015 жылы Белорусс майданы үшін медалі, «жеңістің 70 жылдығы» медалі. 44 жыл бір жерде жұмыс атқарып, екі ұл, бір қыз өмірге әкелген.
БИСЕНОВ ИСА - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Иса Бисенов – 1966 жылы Вьетнам демократиялық республикасында әскери ққақтығыстарға қатысып, Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне теңестірілген. Әскери билеті –НТ№3564867
ШЫРЫНКҮЛ АХМЕТОВА - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫДАҒЫ ТЫЛ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
1940 жылы Молотов атындағы мединститутқа оқуға түсіп, соғыс басталған соң тылда еңбек еткен. Ақтөбе, Жамбыл облыстарында болған. 1964 жылы №1 емханаға медбике болып орналасқан. 4 бала, 13 немеренің аяулы әжесі.
Салтанатты шараға орай госпиталь құрылды және театрландырылған көрініс өтті. Себебі, 1941-45 жылдары қызылорда облысында Арал, қазалы, Қармақшы, қызылорда, жаңақорғанда госпиталдер болған. Ең бастысы біздің облысымыз темір жол бойында орналасқандықтан тиімді болған. Төменде, жерлесіміз Оразбақов Айтжан Жұмабайұлының жазбаларынан үзінді.
1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы туралы
- 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына Дүние жүзі бойынша -72 мемлекет, әлем халықтарының 80 пайызы қатысты.
- 110 миллион адам қатысып, 60-65 миллион адам опат болған, 27 миллионы ұрыс даласында
- Соғыс жылдарында госпиталдарда 700 мың медицина қызметкерлері, 280 мың дәрігер, 11 мың фармацевт, 57 мың фельдшер болды.
- Қызылорда да Қырым медициналық институтын қосқанда 5 мыңнан аса дәрігер, 17389 фельдшер оқуын бітіріп, майданға аттанды.
МАЙДАН ДАЛАСЫНДА
- 1941 жылы 427 дәрігер, 611 фельдшер қаза тапты
- 1941 жылы 1273 дәрігер, 1776 фельдшер іс-түзсіз кетті
- 117 госпиталь жау қолында қалды
- 14 госпиталі із-түзсіз жоғалып кетті;
- 200 мың дәрігер, 500 мың орта буын қызметкері -6000 эвакогоспиталдерде қызмет көрсетті.
- Ұрыс даласынан 15 жаралыны «Ерлігі үшін» медалімен , 25 жаралыны «Әскери Қызыл ту», 80 жаралыны қаруымен алып шықса «Ленин» орденімен марапатталды
- 47 медицина қызметкері Совет Одағының батыры атанды
- 18 медиицна қызметкері «Даңқ»орденінің иегері
- 115 мың әскери медиицна қызметкерлері, 30 мың денсаулық мекемелері орден-медалдермен марапатталған
- Соғысқа қатысқан мемлекеттер арасында 22 326 905 жаралылар мен ауруларға көмек берілген.
- Госпиталдерге түскендердің 76,9 пайызы қайта майданға жіберілген.
- 5,5 миллион адам қан(донор) тапсырған
- 1941 жылы 10 қазанда Халық комиссарының орынбасары С.И.Миловидов басқарған эвакогоспиталдер бас басқармасы құрылса, Қызылорда да эвакогоспиталдер басқармасы құрылды.
- Облыстық партия комитетінің шешімімен Жаңақорғандағы 3980 госпиталіне, қаладағы 3978, 3979 госпиталдері жөндеуден өтті
- Қазақстан бойынша 6400 орын эвакогоспиталь болса, кейін тағы 5800 адамға орын дайындалды.
- Қызылорда қаласында №3978, №3979, №229, емдеу госпиталдарында Қырым медициналық институтының профессорлары жұмыс істеген. №1581, №2061, №2103 Арал, Қазалы, №3980 Жаңақорған аудандарында бір-бірден госпиталь болса, Қармақшы ауданында 3 емдеу госпиталі боды. Оның біреуі психоневрологиялық аурухана базасы болып жасақталды
- Қызылорданың педучелищесі Қазалыға қосылып, ғимараты 250 орындық госпиталға;
- Сырдарияның аудандық атқару комитеті КАз-Риске көшіріліп, ғимараты100 орындық;
- Сауда техникумы базасында 300 орындық;
- Мальков көшесіндегі №6 мектеп, Сталин атындағы 7 мекпетке біріктіріліп, орнында 300 орындық;
- Қазіргі «Жібек жолы» сауда орнына қарама –қарсы жерде қалалық емхана болған, 557 жауынгер емделген
- Қорқыт Ата Университетінің №1 оқу ғимаратына қарсы жерде тағы бір госпиталь орналасқан;
- Жаңақорғандағы госпиталь базасы кейін (емдік батпағының нәтижесінде) ауруларды «қалпына келтірумен» (реабилитация)айналысып, кейін санаторий қалыптасты;
- Жаңа –Қазалыда 300 орындық госпиталдер ашылды.
- Қызылордаға көшкен Қырым медиицналық институтында 21 профессор және толық құрамдағы оқытушылары мен 530 студенті болды.
- 200 студентті Қызылордадан қабылдап, 4 жыл оқу жылында 800 студентті шығарды.
- Институт емдеу-хирургиялық госпиталі ретінде де көмектесті.
- Жаралыларды емдеуге арналған дәрі-дәрмектер Қазақстанда шығарылды, Қызылорда, Алматы, Орал ет комбинаттарында витаминдар (гемотаген) шығарылды;
- Жаңақорғандағы №3980 госпиталі жаралыларды емдеп қана қоймай кейін сауықтырумен айналысты. Мысылы, 1942 жылдың 1 қаңтарынан-1 қыркүйекке дейін 796 хирургиялық ем алған жауынгерлерді балшықпен емдеп, 188 ғана госпиталде қалған. Олардың 30 пайызы қайтадан әскерге алынды.
- Соғыс жылдарында Қызылорда да госпиталге түскен 55,5 пайызы қайтадан әскерге алынған.
- Соғыс біткенен кейін Қызылорда облысындағы госпиталдер қайта көшіп, тек Жаңақорған санаторий статусын алып қалды;
- Соғыс кезінде мүгедек болып қалған солдаттарды ювилер, санақшы, шаштараз, мұғалім, монтер, киномонтер, музыкант т.б мамандықтарға қайта оқытып, мамандық алып беріп, жұмысқа орналастыру қатаң қолға алынды;
- 1942-45 жылдары Қазақстанда 83359 соғыс мүгедегінің 28483 мамандық алса, 4176 басшылық қызметке орналасқан.
КАЛИ КЕҢЕСБАЙ СМАҒҮЛҰЛЫ - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Қали Кеңесбай Смағұлұлы- Медициналық техникумін бітірісімен 1941 жылы соғысқа шақырылып, «Батыр қала» Мәскеуді қорғауға, Белоруссияны, Польшаны босатуға, Кенингсберг, Берлинді алудағы ерліктері жеткілікті.
Соғыста атқарған адал қызметтерінің және ержүрек батырлығының куәсі І-ші, ІІ-ші «Қызыл жұлдыз» ордендері, «Жауынгерлік Еңбек үшін» («За боевые заслуги») медальдары, екінші дәрежелі Ұлы Отан Соғысының ордені куә.
Кали Кеңесбай Смағұлұлы үшін 15 жыл Литваның, Түркменістанның Мемлекеттік қауіпсіздік әскери бөлімдерде қызмет етті. Соғыстан соңғы бейбітшілік жылдарында «Қызыл крест және қызыл жарты-ай» қоғамында қызмет етті, 1964ж-1984ж Облыстық денсаулық сақтау қызметкерлері кәсіподақ ұйымының төрағасы.
Қажырлы еңбегі үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Советінің, ВЦСПСтың мақтау грамоталарымен марапатталды, СССР денсаулық сақтау ісінің үздігі, Қызылорда қаласының «Құрметті азаматы».
Қазақстан егеменділік алғаннан кейін: Президенттін Алғыс хатымен, «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды.
ӘУЕСБАЕВ ЛЕПЕС - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Әуесбаев Лепес - 1941 жылы 169 – шы Орал дербес гвардиялық саперлік батальонға келіп түседі. Төрт жылға созылған майдан жолында Лепес ата Украина, Беларусь, Чехословакия, Польша жерлерін басып өтіп, соғысты Кеньсбергте аяқтаған. Кәукей ауылындағы ауылдық ауруханада, шаруашылық меңгерушісі болып, 1981 жылы зейнет демалысына шығады. Майданда көрсеткен ерлігі үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен, біршама медалдармен , еңбегінің нәтижесінде «Еңбек ардагері» медалымен марапатталады. Қазіргі таңда 8 бала тәрбиелеп, немере, шөбере сүйіп отырған майдангер.
КОЛЕСНИК ЛЮБОВЬ СЕРГЕЕВНА - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Колесник Любовь Сергеевна – 1944 жылы І Беларусс майданында маршал Жуков армиясы қатарында медбике болып, жаралыларды емдеген. 1945 жылы Жеңісті қарсы алып, Қызылордаға келіп Теміржол емханасына фельдшер болып орналасады. ІІ дәрежелі «Отан соғысы» медалі, «за Победу над Германии» медалі, «Жеңістің 20-70 жылдығы арасындағы » медалдері, 2015 жылы Белорусс майданы үшін медалі, «жеңістің 70 жылдығы» медалі. 44 жыл бір жерде жұмыс атқарып, екі ұл, бір қыз өмірге әкелген.
БИСЕНОВ ИСА - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
Иса Бисенов – 1966 жылы Вьетнам демократиялық республикасында әскери ққақтығыстарға қатысып, Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне теңестірілген. Әскери билеті –НТ№3564867
ШЫРЫНКҮЛ АХМЕТОВА - ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫДАҒЫ ТЫЛ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АРДАГЕРІ
1940 жылы Молотов атындағы мединститутқа оқуға түсіп, соғыс басталған соң тылда еңбек еткен. Ақтөбе, Жамбыл облыстарында болған. 1964 жылы №1 емханаға медбике болып орналасқан. 4 бала, 13 немеренің аяулы әжесі.
