ҮШ ЖЫЛДА ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ 8 МЫҢ ЖАҢА ТЕРМИН БЕКІТІЛГЕН
Терминология комиссиясы бекіткен терминдердің жалпы саны 18 мыңды құрайды. Бұл туралы ҚР Үкіметі отырысының қорытындысы бойынша өткен баспасөз конференциясында ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыс комитеті төрағасының орынбасары Ғалымжан Мелдешев мәлім етті, деп жазады primeminister.kz. 2016 жылы termincom.kz бірыңғай электрондық терминологиялық базасы іске қосылды. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, терминология комиссиясы көптеген терминдерді қарастырды. Кейбіреулері қоғамда келіспеушіліктер тудырады. Мысалға, фонтан, пианино, фортепиано, балкон сөздері ауызекі тілде «шаптырма», «бұрқақ», «су бұрқақ», «күйсандық», «қылтима» ретінде қолданылады.
«Біз оларды бекіткен жоқпыз. Сондықтан да аудармаларын емес, халықаралық атауларын пайдаланған жөн. Кезінде біреу осы сөздерді аударған, сөйтіп қоғамда орнығып қалған», - деді Ғ. Мелдешев.
Сондай-ақ, ол республикалық терминологиялық комиссия мен метрология және стандарттау жөніндегі ұлттық комитет бірлесіп, барлық терминдерді бір стандартқа келтіру жұмыстарын атқаруы керектігін айтып өтті.
«Олардың ішінде ассимиляцияға ұшыраған сөздер бар, мысалға, самовар – самауыр, поезд – пойыз. Егер барлық тілдерден, әсіресе Батыстан еніп жатқан сөздерді аудармай қалдыра беретін болсақ, бірнеше жылдан кейін үлкен мәселеге ұрынарымыз сөзсіз. Біз қазақтардың мінезіне, діліне, қабылдауына қарай аударуымыз керек. Мәселен, авария сөзін біз «апат» деп аударып жүрміз. Авария – зақым келтіру дегенді білдіретін араб сөзі. Сол себепті біз әр кез сайын сөздің түп-төркініне мән беріп, мағынасына сай аударма жасауымыз керек», - деді Ғ. Мелдешев.
Оның ойын Тілдерді дамытудың республикалық үйлестіру-әдістемелік орталығының директоры Ербол Тілешев толықтырып өтті.
«Қазақстанның терминологиялық қоры мемлекеттік тіл тіршілік әрекетінің барлық саласында белсенді түрде қолданыста болуы үшін ұлғайтылуы керек. Қытайдың әр саласында шамамен 50 мың термині бар. Қазақстанда терминологиялық ғылым жеткілікті түрде дамыған және өзге елдерден артта қалушылық байқалмайды. Ұлы әрі дарынды Ахмет Байтұрсыновтың бұл істің бастауында тұрғанының өзі аталған жұмыстың келешегінің зор екенін болжайды. Сонымен қоса, қазақ тілі өте бай тіл», - деді Е. Тілешев.
2017 жылы termincom.kz сайтын жетілдіру жоспарда бар, сөздердің этимологиясы енгізіледі, ал ендігі терминдерді бекіту кезінде халықаралық тәжірибеге сүйенетін болады.
